Yatırımcılar arasında piyasa koşullarını ifade etmek için kullanılan boğa (boğa piyasası) ve ayı (ayı piyasası) terimleri nedir ve ne anlama gelir?
Neden “Boğa” ve “Ayı” Deniyor?
Boğa ve Ayı terimlerinin gerçek kökeni hakkında çeşitli tartışmalar bulunuyor ancak yaygın görüşe göre bu isimlendirme, her iki hayvanın rakiplerine saldırma biçiminden ilham alınarak ortaya konmuş gibi gözüküyor.
Örneğin bir boğa rakibine saldırırken boynuzlarını yukarı yönlü kaldırırken, bir ayı, rakibine saldırırken pençelerini aşağı yönlü savurur.
Boğa Piyasası Nedir?
Boğa (Bull) ya da Boğa Piyasası (Bull Market), bir piyasadaki fiyatların uzun süre boyunca trend halinde yükselme eğilimi göstermesidir.
Bu dönemde yatırımcılar, piyasa hakkında geleceğe yönelik olumlu beklentilere ve iyimser tavırlara sahiptir.
Tüm bu özelliklerin bir parçası olarak boğa piyasası genellikle ekonominin güçlenmeye başladığı veya halihazırda güçlü olduğu dönemlerde ortaya çıkar şeklinde bir tanımlama yapmak mümkündür.
Boğa döneminde zaman zaman bazı düşüşler gözlemlenebilse de, genel tablo incelendiğinde süregelen bir yükseliş eğilimi bulunur.
İdeal senaryoda yatırımcılar, boğa piyasası ile yükselen fiyatlardan yararlanmak için erken dönemde düşük fiyatlardan alım yapmalı ve fiyatlar zirveye ulaştığında elindeki varlıkları satmalıdır.
Yeni bir boğa piyasası dönemini önceden tahmin etmek zor olduğu için çoğu analist, bu fenomeni ancak ortaya çıktıktan sonra fark edebilir.
Boğa Tuzağı (Bull Trap) Nedir?
Boğa Tuzağı (Bull Trap), piyasadaki kısa süreli yükselişin ardından fiyatların tersine döndüğü bir durumdur.
Ayı piyasasında yaşanan bu yükseliş, yatırımcıların süreci boğa piyasasına giriş olarak yorumlaması ile birlikte ellerindeki varlığı olması gerekenden daha pahalı bir fiyattan satın almalarına neden olur ancak fiyatlar tekrar eski noktaya döner. Bazı durumlarda bir ya da birden fazla kişi ya da kurumca manipülasyon amacıyla organize edilebilir.
Boğa Piyasasında Nasıl Kâr Edilir?
Boğa piyasasında finansal ürünlerin fiyatı belirli bir süre boyunca istikrarlı bir şekilde yükseliş eğilimi gösterir.
Bu dönemde yatırımcıların birincil önceliği herhangi bir finansal varlığı düşük fiyattan satın almak ve daha yüksek bir fiyattan satmaktır. Her iki fiyat arasındaki fark, (işlem muhasebeleştirilmeden önceki) kârınızı temsil eder.
Ayı Piyasası Nedir?
Ayı (Bear) ya da Ayı Piyasası (Bear Market), bir piyasadaki fiyatların uzun süre boyunca düşüş eğilimi göstermesidir.
Bu dönemde yatırımcılar, piyasa hakkında yaygın bir karamsarlığa ve olumsuz tavırlara sahiptir.
Bir ayı piyasasının spesifik olarak hangi özelliklere sahip olması gerektiği belli değildir ancak genel kanı fiyatların iki aydan uzun bir süre boyunca %20’den fazla düşmesi gerektiği yönündedir.
Tüm bu özelliklerin bir parçası olarak ayı piyasası genellikle ekonominin zayıf veya durgun olduğu dönemlerde ortaya çıkar ve patlayan piyasa balonlarından, salgın hastalıklardan, jeopolitik krizlerden ve benzeri olumsuz durumlardan etkilenebilir.
Ayı piyasasında zaman zaman bazı yükselişler gözlemlenebilse de, genel tablo incelendiğinde süregelen bir düşüş eğilimi bulunur. Ayı piyasası genellikle dört aşamadan oluşur:
- İlk aşama, yüksek fiyatlar ve yüksek yatırımcı duyarlılığı ile karakterize edilir. Bu aşamanın sonuna doğru yatırımcılar elde ettikleri kârı almaya ve piyasadan çekilmeye başlarlar.
- İkinci aşamada varlıkların fiyatı keskin bir şekilde düşmeye başlar. Bu düşüşü ticari faaliyetlerdeki, kârlardaki ve bir zamanlar olumlu olan ekonomik göstergelerdeki düşüşler izler. Duyarlılık düşmeye başladığında yatırımcılar paniğe kapılır.
- Üçüncü aşama, spekülatörlerin piyasaya girmeye başladığı ve fiyatların kısa bir süre için yükseldiği aşamadır.
- Dördüncü ve son aşamada ilgili varlıkların fiyatı düşmeye devam eder. Ardından iyi haberler ve düşük fiyatlar yatırımcıları cezbetmeye başladığında, ayı piyasası boğa piyasasına dönüşmeye başlar.
Piyasada yaşanan düşüşler açığa satış, satım opsiyonları ve ters ETF’ler yolu ile para kazanma fırsatları yaratabilir.
Ayı Tuzağı (Bear Trap) Nedir?
Ayı Tuzağı (Bear Trap), piyasadaki kısa süreli düşüşün ardından fiyatların tersine döndüğü bir durumdur.
Boğa piyasasında yaşanan bu düşüş, yatırımcıların süreci ayı piyasasına giriş olarak yorumlaması ile birlikte ellerindeki varlığı olması gerekenden daha ucuz bir fiyattan satmalarına neden olur ancak fiyatlar tekrar eski noktaya döner. Bazı durumlarda bir ya da birden fazla kişi ya da kurumca manipülasyon amacıyla organize edilebilir.
Dolayısı ile ayı piyasası, süresi iki aydan daha kısa vadeli bir trend olan düzeltmeler ile karıştırılmamalıdır. Çoğu düzeltme, yatırımcıların piyasaya girmesi için iyi bir zaman sunarken, ayı piyasası nadiren uygun bir giriş noktası sağlar.
Ayı Piyasasında Nasıl Kâr Edilir?
Ayı piyasasında finansal ürünlerin fiyatı belirli bir süre boyunca istikrarlı bir şekilde düşüş eğilimi gösterir.
Bu dönem çoğunlukla karamsarlığın hüküm sürdüğü ekonomik durgunluk veya depresyon dönemlerinde ortaya çıkar.
Yatırımcılar, ayı piyasasında açığa satış olarak da bilinen short pozisyonlar sayesinde gelir elde edebilirler.
Örneğin ‘ABC’ hissesini hisse başına $35’dan açığa satarsanız ve hisse senedinin fiyatı $20’a düşerse, short pozisyonu kapatmak için hisseleri $20’dan geri alabilirsiniz. Bu durumda toplam kârınız (işlem ücretleri hâriç) hisse başına $15 olacaktır.
Ayrıca belirli bir endeksin tersi getiriler üreten Ters ETF de piyasadaki düşüşlerden faydalanmanın yollarından bir tanesidir.
Örneğin Nasdaq 100 ile ilişkili bir Ters ETF, endeks %25 düşerse size yaklaşık olarak %25 oranında bir getiri sunar. (Tabii ki bunun tersi de geçerlidir.)
