Kutup Işıkları (Aurora), nefes kesen muhteşem manzarası ile pek çok seyahat tutkununu planlarını gözden geçirmeye teşvik eden atmosferik bir olgudur.
Bir sonraki seyahatinizde Kuzey Kutup Dairesi’nde bulunacaksanız Aurora’nın tam olarak nerede ve ne zaman ortaya çıktığını merak ediyor olabilirsiniz. Peki Kutup Işıkları nerede ve ne zaman görülür? Bu harika olgunun arkasında yatan nedenler nedir?
Kutup Işıkları Nedir?
Aurora olarak da bilinen Kutup Işıkları, Güneş rüzgarının manyetosferde neden olduğu bozuklukların sonucunda ortaya çıkan ve sahip olduğu muhteşem manzaranın aksine esasen oldukça şiddetli bir atmosferik olgudur.
Kutup Işıkları, Güneş’ten gelen enerji yüklü parçacıkların 72.000.000 km / s hızla Dünya’nın üst atmosferine çarpması ve etkileşime girmesi sonucu oluşur ancak Dünya’nın manyetik alanı bu olgunun yıkıcı etkilerine karşı koruma sağlar.
Kutup Işıkları’nın renkleri atmosferin kimyasal bileşimi tarafından belirlenir. Baskın renklerden bazıları nitrojen molekülleri tarafından üretilen kırmızı ve oksijen molekülleri tarafından üretilen yeşil tonlarıdır.
Kutup Işıkları, bulundukları konuma bağlı olarak Kuzey Işıkları (aurora borealis) ya da Güney Işıkları (aurora australis) olarak da adlandırılır.
Aurora’lar Dünya’nın kendine özgü bir özelliği değildir. Araştırmacılar, bir tür atmosfere ve manyetik alana sahip olan çoğu gezegende Aurora’lar olabileceğini düşünüyor. Şimdilik Jüpiter, Mars, Venüs ve Satürn gibi birkaç gezegende de Aurora’lar olduğu gözlemlendi.
Bir gezegenin manyetik alanı arttıkça ya da azaldıkça Aurora’ların belirginliği de artar ya da azalır. Bu nedenle Mars’taki ışıklar Dünya’dakinden daha solukken Jüpiter’dekiler Dünya’dakinden çok daha parlak ve belirgindir.
1619 yılında Kuzey Işıkları’na aurora borealis adını veren Galileo Galilei olsa da Kuzey Işıkları ile ilişkili en eski referansın Fransa’daki bir mağarada, duvara çizilen bir resimde olduğu düşünülüyor. Yaklaşık 30.000 yıllık bu resim tarih boyunca insanların Kuzey Işıkları’na çeşitli şekillerde tepkiler verdiklerini gösteriyor.
Daha yakın döneme ait referanslar farklı medeniyetlerin bu fenomene hayran kalmakla birlikte ona kendi kültürlerinden çeşitli özellikler atfettiklerini gösteriyor.
Örneğin Kuzey Amerika’daki Eskimolar bunun top oynayan ruhlar olduğuna inanırken, Kızılderililer bunun sevdikleri ile iletişime geçmeye çalışan ölülerin ruhları olduğuna inanıyordu.
Vikingler, bu ışığın Odin’in yardımcıları olan ve ölen savaşçıların ruhlarını Valhalla’ya götürmek üzere teslim alan Valkürlerin zırhından yansıyan ışık olduğuna inanıyordu. Romalılar ise Aurora’nın şafak tanrıçası olduğuna inanıyordu.
Bazı topluluklar Aurora’nın ölüm, kan, kıyamet ve kötü kehanetler ile ilişkili bir olgu olduğuna inanıyor ve Aurora’dan korkuyordu.
İsveçliler ve İzlandalılar arasında Aurora korkulacak bir şey olmaktan ziyade sırası ile şans getirdiğine inanılan bir balık sürüsünün yansıması ya da doğum sırasında sancıları hafifletmeye yardımcı olan bir olgu olarak kabul görmüştü. (Ancak inanışa göre hamile kadının bakışlarını kaçırması gerekirdi çünkü aksi takdirde çocuk şaşı doğardı.)
Kutup Işıkları Nerede Görülür?
- Norveç
- İsveç
- Finlandiya
- Danimarka (Grönland)
- Kanada (Kuzey Kanada)
- Amerika Birleşik Devletleri (Alaska)
- Rusya
Kutup Işıkları, Güney Kutup Dairesi’nde ve Kuzey Kutup Dairesi’nde (66° 33’K) gözlemlenebilir ancak Güney Kutup Dairesi’nde bulunan kullanılabilir bir yaşam alanı bulunmadığı için Kutup Işıkları’nı görmek isteyen seyahat tutkunlarının Norveç, İsveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya gibi ülkelerin yalnızca belirli bir bölümünü kapsayan Kuzey Kutup Dairesi’ni ziyaret etmesi gerekecektir.
Gitmek istediğiniz ülke hangisi olursa olsun Enucuzu.com üzerinden onlarca farklı hava yolu şirketini karşılaştırarak seyahatiniz için en ucuz uçak biletini bulabilir; ucuza, taksitli ve indirimli seyahatin tadını çıkararak seyahatinizden tasarruf edebilirsiniz.
Elbette bu ülkelerin her bir noktasında Aurora’lar ile karşılaşmanız mümkün değildir. Bu nedenle Aurora’ları görebileceğiniz doğru enlemlerde bulunmanız gerekir.
Aurora’lar yılın her günü ve günün her saati aktiftir ancak bu, onları her zaman kolayca görebileceğiniz anlamına gelmez.
Aurora’ları dikkatli bir şekilde görebilmek için şehirden ve ışıklarından uzak bir konum seçmeli ve aynı zamanda Güneş rüzgarı aktivitesinin güçlü olduğunu ummalısınız.
Neyse ki Kuzey Kutup Dairesi’ndeki çoğu ülkede Aurora’ları izlemek için daha öncesinde on binlerce insan tarafından denenerek tavsiye edilen çok sayıda popüler izleme noktası vardır.
Kutup Işıkları Ne Zaman Görülür?
Kutup Işıkları’nı izlemek için en ideal zaman aralığı Eylül ayından Nisan ayına kadarki dönemdir. En yoğun aktivite genellikle 21:00 ila 03:00 saatleri arasında gerçekleşir.
Peki neden?
Aurora’lar yılın her günü ve günün her saati aktiftir ancak bu, onları her zaman kolayca görebileceğiniz anlamına gelmez.
Kutup Işıkları’nı görmek için şehirden ve ışıklardan uzak bir konum seçmeli, hava durumunu bulut benzeri istenmeyen çeşitli hava olaylarına karşı önceden kontrol etmeli ve aynı zamanda Güneş rüzgarı aktivitesinin güçlü olduğunu ummalısınız.
Ayrıca University of Alaska Fairbanks (UAF) tarafından sunulan Aurora Tahmin Monitörü gibi araçlardan da destek alabilirsiniz.
Karanlık, bu denklemdeki en önemli farktörlerden birisidir ancak yaz aylarında yüksek enlemlerdeki konumlarda gece yarısı bile Güneş ışığı olabilir. Bu, bazılarında günün neredeyse 24 saati Güneş ışığı bulunduğu anlamına gelir. Bu nedenle kuzey enlemindeki ülkeleri ziyaret ederken Eylül ayından Nisan ayına kadarki dönemi tercih etmek daha tutarlı olacaktır.
Ek olarak hem aktivitenin daha güçlü hem de havanın ve çevrenin daha karanlık olması sebebi ile 21:00 ila 03:00 saatlerini tercih edebilirsiniz.
Kuzey Işıkları genellikle 15 ila 30 dakikalık kısa patlamalar halinde ortaya çıkar ancak sıklıklarını önceden kesin olarak tahmin etmek mümkün değildir. Kuzey Işıkları ile ünlü bir destinasyonu ziyaret ettiğinizde kaldığınız otelin uyandırma servisi sizi Kuzey Işıkları belirdiğinde uyandırabilir ancak aksi takdirde gece belirli bir süre beklemeniz gerekebilir.
Kutup Işıkları’nın Fotoğraflarını Çekmek için Öneriler
Kutup Işıkları’nın nefes kesen manzarasını bir anı olarak saklamak isterseniz profesyonel bir fotoğraf makinesi ya da basitçe cebinizde taşıdığınız akıllı telefonunuz ile birkaç fotoğraf çekmek isteyebilirsiniz ancak Kutup Işıkları her zaman o kadar da belirgin değildir ve karanlık ortam, yetersiz ışık nedeni ile istediğiniz türden bir sonuç yakalamanıza engel olabilir.
Bir kameranın karanlık ortamlarda ne kadar iyi bir performans gösterebileceği başta sensör boyutu, diyafram açıklığı, duyarlılık ve görüntü işleme yetenekleri olmak üzere birden fazla faktör tarafından belirlenir ancak çoğu durumda profesyonel fotoğraf makineleri bir akıllı telefondan çok daha iyi performans gösterecektir.
Bu nedenle halihazırda bir fotoğraf makinesine sahipseniz gece çekimleri ve astrofotoğrafçılık için uygun bir lens kullanarak çekimlerinizi bu fotoğraf makinesi ile yapmanızı öneririz ancak bir fotoğraf makinesine sahip olmasanız da aşağıdaki tavsiyelerimizin bazılarını akıllı telefonunuzda da kullanabilirsiniz.
Bu senaryo için 10 – 35 mm odak uzaklığına sahip geniş açılı bir lens kullanmanızı öneririz. İdeal durumda denklanşör hızı yüksek ve diyafram genişliği olabildiğince düşük ( < f/2.8 ) olmalıdır. Ayrıca bir tripod kullanmak sarsıntıdan kaynaklanan bozulmaları ve gürültüleri minimize etmek konusunda yardımcı olabilir.
İdeal ISO değeri, Kutup Işıkları’nın ne kadar parlak olduğuna bağlıdır ancak 800 ila 2500 arasındaki değerler genellikle yeterli olacaktır. Işıklar aşırı derecede parlaksa 800’ü seçin ve ihtiyaç duymanız durumunda kademeli olarak yükseltin.
ISO değeri arttıkça görüntüde grenleşme meydana gelir. Bu nedenle gece saatlerinde 3200’leri kullanmaktan kaçının. RAW formatını seçmek verimliliği artırmanıza yardımcı olabilir.
Aurora çekimleri için ideal bir enstantane yoktur çünkü değerler aktivite ve parlaklık düzeyine bağlıdır. Çekim sırasında aşırı pozlama yapmak sahnenin yok olmasına neden olabilir.
Bu durumda parlak ve hızlı hareket eden görüntüler için 3 – 8 saniyelik daha kısa pozlamaları, daha soluk ve daha yavaş hareket eden görüntüler için 8 – 20 saniyelik daha uzun pozlamaları tercih edebilirsiniz. Nihai durumda doğru olan değeri bulmak için birkaç farklı deneme yapmanız gerekebilir.
