Uzay Turizmi terimi, insanların çeşitli amaçlarla gerçekleştirdiği ve özel olarak finanse edilen uzay yolculuklarını temsil eder.
Bu amaçların en popüler olanı araştırma ve öğrenme isteklerini körükleyen merak duygusunun oluşturduğu keşfetme isteğidir.
Terim çoğu zaman uzay boşluğuna ya da belirli gezegenlere yönelik seyahatleri içerecek şekilde karakterize edilse de yörünge ve yörünge altı seyahatler de uzay turizmi olarak kabul edilir.
Bu seyahatlere katılanlar ise Uzay Turisti olarak adlandırılır.
Günümüzde pek çok özel şirket ve kamu kuruluşu uzay turizmi için çalışmalarını sürdürmeye devam etse de katılım imkanları henüz oldukça kısıtlı ve pahalıdır.
Yolcu başına maliyetler çoğu zaman $20.000.000’dan (02.24 itibarıyla ~ 615.000.000₺) başlamakta ve daha yaygın olarak $50.000.000’ın (02.24 itibarıyla ~ 1.537.500.000₺) üzerine çıkmaktadır.
Üstelik henüz çok az sayıda uzay turizmi şirketi olduğundan ve bunlar da ya henüz operasyonel faaliyet aşamasına geçemediğinden ya da çok az sayıda operasyon ile varlıklarını sürdürdüklerinden bu meblağları ödemekte istekli olsanız da programdan dilediğiniz şekilde yararlanmanız mümkün olmayabilir. Bu durumda bekleme listesine katılmanız ve sıra size gelene kadar beklemeniz gerekecektir.
Ancak Virgin Galactic, SpaceX, Blue Origin, Boeing ve NASA gibi kurumlar uzay turizmini gelecekte çok daha yaygın, çok daha pratik ve çok daha erişilebilir hale getirmek için sıkı çalışmalar sürdürmeye devam ediyor.
O halde bu vizyona odaklanan tüm şirketlere ve bunların tam olarak ne durumda olduklarına daha ayrıntılı şekilde göz atalım. İşte uzay turizmi yapan şirketler listesi!
Uzay Turizmi Türleri Neler?
- Yörünge Altı: Uzay sınırına kadar yapılan birkaç dakikalık kısa süreli yolculukları kapsar. Araç Karman sınırına kadar (~ 100 km) ulaşır. Yolcular kısa süre için yer çekimsiz ortamı deneyimlerler.
- Yörünge: Dünya yörüngesindeki daha uzun süreli yolculukları kapsar. Bu yolculuklar birkaç gün hatta birkaç hafta sürebilir. Araç 100 km’den çok daha fazla, en az 400 km yüksekliğe ulaşır. Yolcular yer çekimsiz ortamı daha uzun süre deneyimlerler. Katılımcılar öncesinde kapsamlı eğitimlerden geçmelidir.
- Uzay Oteli Turizmi: Dünya yörüngesinde konaklama amaçlı inşa edilen özel uzay istasyonlarında kısa ya da uzun süreli konaklamaları kapsar.
- Yörünge Ötesi
- Ay Turizmi: Ay yörüngesine girmeyi ya da yüzeyine inmeyi kapsar.
- Gezegenler Arası Turizm: Mars gibi diğer gezegenlerin yörüngesine girmeyi ya da yüzeyine inmeyi kapsar.
Uzay Turizmi Yapan Şirketler Listesi
- SpaceX
- Blue Origin
- Virgin Galactic
- Boeing
- Space Adventures
- Axiom Space
- Orion Span
1- SpaceX
Elon Musk ve Tom Mueller tarafından kurulan uzay ve havacılık şirketi SpaceX, kurulduğu günden bu yana uzaya uzay araçları yollama konusunda oldukça deneyim kazandı.
SpaceX, bu deneyimlerden elde edilen birikimi uzay turizmi çalışmalarında da kullanıyor. Şirket, diğer uzay turizmi şirketlerinden farklı olarak yörünge altı ile değil, direkt olarak yörünge ve yörünge ötesi ile ilgileniyor.
Nitekim Elon Musk’ın en büyük hayallerinden birinin Mars’ta insanlı ilk kolonileri kurmak olduğu düşünüldüğünde bu oldukça anlaşılır görünüyor.
Elon Musk, 2017 yılında iki müşteriyi Ay’ın çevresinde kısa bir gezintiye çıkartacak olan Ay turizmi misyonunu duyurmuştu.
Başlangıçta ilk operasyonun 2018 yılında gerçekleşmesi bekleniyordu ancak beklenen tarih o zamandan bu yana sürekli olarak ertelendi.
SpaceX henüz Ay yolculukları için nihai bir tarih, bekleme listesi ya da fiyatlandırma stratejisi duyurmadı ancak Business Insider, SpaceX’in Crew Dragon kapsülü ile yapılacak bir seyahatin tahmini maliyetinin kişi başına $55.000.000 (02.24 itibarıyla ~ 1.691.250.000₺) olduğunu tahmin etti.
Bu uzun vadeli görevin öncesinde SpaceX, Blue Origin ve Virgin Galactic’in hemen ardından Inspıration4 görevi kapsamında Dünya yörüngesine dört uzay turisti gönderdi. Araçta Jared Isaacman, Hayley Arceneaux, Sian Proctor ve Chris Sembroski vardı.
SpaceX, bu operasyonu Blue Origin’den ve Virgin Galactic’ten sonra tamamlamış olsa da diğer iki şirket yörünge altı uçuşlar gerçekleştirdiğinden SpaceX, Dünya yörüngesine insan gönderen ilk özel şirket oldu.
SpaceX’in Inspıration4 görevini farklı kılan bir diğer önemli nokta ise Blue Origin ve Virgin Galactic’in aksine yolcuların üç gün gibi nispeten daha uzun bir süreyi Dünya yörüngesinde geçirmeleri oldu.
Yeryüzünden 590 km yükseğe çıkan Crew Dragon, 15 Eylül 2021 tarihinde havalandı ve 19 Eylül 2021 tarihinde Dünya’ya iniş yaptı.
Crew Dragon’un kontrolü tamamen Dünya’dan sağlansa da araçtaki yolcular öncesinde yaklaşık 6 ay süren eğitimlere tabi tutuldu.
2- Blue Origin
Elon Musk ile birlikte dünyanın en zengin üç insanından birisi olan Jeff Bezos tarafından kurulan Blue Origin, uzay turizmine odaklanan şirketlerden bir diğeri.
Blue Origin halihazırda Dünya’dan dikey olarak havalanabilecek ve yörüngesel uzay turizmini kolaylaştıracak olan New Shepard isimli yeni bir roket türü üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.
New Shepard, 20 Temmuz 2021 tarihinde ilk insanlı testini başarılı bir şekilde gerçekleştirdi. Bu test sırasında araçta Jeff Bezos, kardeşi Mark Bezos, Wally Funk ve Oliver Daemen vardı.
New Shepard tam otomasyon desteğine sahip bir uzay aracı. Bu nedenle 20 Temmuz tarihindeki uçuş sırasında araçta bir test pilotu ya da uçuş güvenliği görevlisi bulunmuyordu.
Araç, 20 Temmuz 2021 16:12 (TSİ) itibarıyla başlayan yolculuğun 4. dakikasında yeryüzünden yaklaşık 100 km yükseğe çıktı.
Bu yükseklik genellikle uzayın sınırı ya da teknik adı ile Karman sınırı olarak kabul edilir ancak yolculuğun kendisi yörünge altı olarak sınıflandırılacaktır.
Yolcular, bu seviyenin yakınlarında yaklaşık 1 dakika 13 saniye boyunca yer çekimsiz ortamı deneyimleme şansı elde ettiler.
Ardından kapsül serbest düşüşe geçti ve yeryüzüne son 1,5 km kala paraşütü açıldı. 20 Temmuz 2021 16:12 (TSİ) itibarıyla başlayan yolculuk yaklaşık 11 dakika sürdü ve yolcular 16:23 (TSİ) itibarıyla yeryüzüne iniş yaptı.
Bu süre hedeflenen uzay yolculuklarına nazaran oldukça kısa olsa da 20 Temmuz tarihindeki bu görevin en temelde test amacı taşıdığını unutmamak gerekir.
Jeff Bezos, 2019 yılında Blue Origin’in geleceğine yönelik stratejik açıklamalarda bulunmuş ve 2024 yılında fırlatılması planlanan Blue Moon isimli Ay’a iniş aracının tasarımlarını paylaşmıştı.
3- Virgin Galactic
Richard Branson tarafından 2014 yılında kurulan Virgin Galactic, halihazırda uzay turizmi sektöründe faaliyet gösteren önemli şirketlerden birisi.
Virgin Galactic, Blue Origin’den ve SpaceX’ten daha önce davranarak 11 Temmuz 2021 tarihinde ilk insanlı seyahatini gerçekleştirdi. Araçta Richard Branson da vardı ve bu ona “Uzaya Çıkan İlk Milyarder” unvanını kazandırdı.
Virgin Galactic tarafından kullanılan uzay aracı en temelde iki ana parçadan oluşmaktadır: Başta uçak tarafı olan VMS Eve 13,7 km kadar yükseldikten sonra roket tarafı olan VSS Unity ateşlenir ve takip eden 2 dakika içinde 80 km kadar yüksekliğe ulaşılır.
Araç bir miktar daha yükseldikten sonra serbest düşüşe geçerek kontrollü bir iniş gerçekleştirir ve ana uzay yolculuğu deneyimi yaklaşık 15 dakika sürer.
Virgin Galactic uzun vadede yolculara gerçek anlamda, daha uzun süren ve daha uzağa giden bir uzay gezisi sağlamayı hedefliyor.
Şirketin bekleme listesinde şimdiden çok sayıda katılımcı sırasını bekliyor. Bu bekleme listesinde yer almak isteyenlerin 200.000£ (02.24 itibarıyla ~ 7.750.000₺) depozito ödemesi gerekiyor. Elbette bu tutar yolculuk için ödenmesi gereken nihai tutar değil, yalnızca bunun için istekli olduğunuzu belirten bir depozito.
4- Boeing
Commercial Crew Program kapsamında NASA ile iş birliği yapan Boeing, Boeing CST-100 Starliner (Boeing Starliner) ile uzay turizmi için önemli bir adım attı.
Commercial Crew Program, Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderilecek ya da Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan getirilecek olan mürettebatın taşınması ihtiyacı gereğince özel sektördeki şirketlerin yörüngeye fırlatılacak olan araçların üretimine katılımını artırmak amacı ile geliştirildi.
SpaceX, bu program kapsamında 2020 yılında Crew Dragon ile hizmet vermeye başladı. Boeing Starliner hazır olduğunda programa Boeing de dahil olacak.
NASA şimdiden Boeing ile 6, SpaceX ile 14 operasyonel görev için sözleşme imzaladı. Uçuşlar her 6 ayda 1 olarak planlandığından bu 20 görev Uluslararası Uzay İstasyonu’na 2030 yılına kadar destek sağlayacak.
Boeing, NASA ile olan sözleşmesinde uzay turistlerine koltuk satma izni aldı. Bu, arta kalan koltukların uzay turizmi amacı ile kullanılabileceği anlamına gelmektedir.
5- Space Adventures
1998 yılında kurulan Space Adventures, 2001 ila 2009 yılları arasında Uluslararası Uzay İstasyonu’na 7 uzay turisti gönderdi.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 7 ila 16 gün boyunca süren konaklamanın maliyeti kişi başı $20.000.000’ın (02.24 itibarıyla ~ 615.000.000₺) üzerindeydi.
Space Adventures, listenin geri kalanından farklı olarak uzay aracı üretmek ve fırlatmak ile ilgilenmek yerine bu deneyimi pazarlamak ile ilgilenmektedir. Geri kalan süreç anlaşmalar aracılığı ile bu alana odaklanan şirketler tarafından sağlanır.
Şirket, en son SpaceX ile imzalamış olduğu sözleşme kapsamında birkaç uzay turistini daha Dünya yörüngesine göndermeyi planlıyor.
Space Adventures ayrıca Dünya’da yer çekimsiz ortam deneyimi sunmak ya da uzay uçuşu eğitimi vermek gibi alanlarla da ilgilenmektedir.
6- Axiom Space
Axiom Space, uzay istasyonu inşası ve astronot giysisi tasarımı benzeri kritik konularda faaliyet göstermesinin yanı sıra tıpkı Space Adventures gibi uzay turizmi pazarlaması ile de ilgilenmektedir.
Axiom Space tarafından sağlanan uzay turizmi, Uluslararası Uzay İstasyonu’na yapılan yolculukları içerir ve kişi başı $55.000.000’a (02.24 itibarıyla ~ 1.691.250.000₺) mal olur.
Eğitim sürecinin ardından üç amatör ve bir deneyimli astronot SpaceX Falcon 9 (veya farklı bir uzay aracı) ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderilir ve çeşitli araştırma faaliyetleri yürüterek burada bir hafta geçirirler.
Axiom Space tarafından sağlanan hizmet yalnızca multi-milyonerlere değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti ve Suudi Arabistan gibi büyük ölçekli bir uzay programı olmayan ülkelere de hitap etmektedir.
Nitekim Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı da Axiom Mission 3 (AX-3) kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu’na gitmiş ve geri dönmüştür.
7- Orion Span (Başarısız Oldu)
Orion Span, Dünya’nın alçak yörüngesinde konumlanacak özel bir ticari uzay istasyonu / uzay oteli inşa etmeyi planlamıştı.
Aurora Space Station (Aurora Uzay İstasyonu) olarak adlandırdıkları bu uzay istasyonu aynı anda altı uzay turistini ağırlayabilecek bir uzay oteli olarak hizmet sunacaktı.
Orion Span’in çalışmaları henüz başlangıç aşamasında iken şirketin birkaç aylık otel rezervasyonlarının tamamı şimdiden satılmıştı. Bu rezervasyon ile ilişkili masrafların toplam maliyeti 7.000.000€’dan (02.24 itibarıyla ~ 232.250.000₺) daha fazlaydı.
Orion Span ilk müşterilerin 2022 yılında ağırlanacağını iddia etti ancak Mart 2021’de internet sitesinde tüm operasyonların durdurulduğu ve ödenen depozitoların iade edildiği duyuruldu.
